WYDARZENIA
Udział w rzymskiej konferencji o Synodzie Zamojskim zorganizowanej przez Ukraiński Uniwersytet Katolicki
Kierownik projektu o Synodzie Zamojskim, ks. Przemysław Nowakowski CM, wziął udział w konferencji pt. “Kodyfikując tradycję: Sobór Zamojski Metropolii Kijowskiej (kanoniczne źródła, teologia unicka i program kulturowo-religijny)“. Konferencję gościł w dniach 9-10 listopada 2021 r. Papieski Instytut Wschodni (Pontificium Institutum Orientale) w Rzymie. Obecni byli zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, arcybiskup większy kijowsko-halicki Światosław Szewczuk; wizytator apostolski dla wiernych obrządku bizantyjskiego na Białorusi, archimandryta omoforny Sergiusz Gajek oraz rektorzy: dr Davyd Nazar SJ – rektor Papieskiego Instytutu Wschodniego w Rzymie; dr Bohdan Prach – rektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie; dr Mark Morozowich – dziekan Szkoły teologii i nauk religijnych w Catholic University of America.
Biorąc udział w dyskusji, kierownik projektu podjął m.in. zagadnienie terminologii, chodziło o podwójne nazewnictwo stosowane w pracach naukowców w odniesieniu do obrad w Zamościu: czy należy określać je jako jako „synod zamojski” czy jako „sobór zamojski”.
Miała tamże miejsce dyskusja o postanowieniach Synodu Zamojskiego dotyczących kwestii liturgicznych, m.in. chrztu i Komunii dzieci oraz dodatku Filioque w Symbolu wiary.
Podczas konferencji odbyła się również prezentacja dwóch książek powstałych w ramach projektu. Publikacje te przedstawił ks. dr hab. Leszek Adamowicz, prof. KUL.
Warsztaty o Synodzie Zamojskim na Ukrainie i Białorusi
Odbyły się zaplanowane warsztaty o Synodzie Zamojskim na Ukrainie i Białorusi. W warsztatach uczestniczyli studenci i młodzi naukowcy z ośrodków, przedstawiciele których uczestniczą w projekcie (mgr O. Braslavets, ks. dr V. Rudeyko, ks. dr R. Ostrowski, prof. M. Zhurba, dr D. Liseichykau, dr S. Veremeev)
Naukowców z Polski (ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM, ks. prof. Stanisław Nabywaniec, dr hab. Łukasz Marzec, dr hab. Alicja Z. Nowak, ks. dr hab. Janusz Mieczkowski, mgr lic. Viktoriya Semenova) przyjmowały na Ukrainie następujące ośrodki:
Katedra Historii i Archeologii Powszechnej na Wydziale Historii Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. M. Dragomanowa w Kijowie:
Greckokatolickie Kijowskie Wyższe Seminarium Duchowne w Kniażyczach:
Wyższy Instytut Nauk Religijnych św. Tomasza w Kijowie:
Wydział Filozoficzno-Teologiczny Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie:
Warsztaty z Białorusią (Гыстарычны факультэт – Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны, Національний історичний архів Білорусі) zostały przeprowadzone w trybie zdalnym na platformie WEBEX:
Zdjęcia: brat Maksym Oplakanski, brat Roman Lysenko (resurs KTDS w Kniażyczach), Viktoriya Semenova
Z planem warsztatów można się zapoznać tu:
Spotkanie zespołu badawczego projektu z arcybiskupem halicko-kijowskim, zwierzchnikiem Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej (UGKC)
W dniu 13 października 2021 roku Jego Ekscelencja Światosław Szewczuk, Arcybiskup większy halicko-kijowski i głowa Kościoła Greckokatolickiego na Ukrainie przyjął w swojej rezydencji w Kijowie delegację zespołu badawczego projektu o Synodzie Zamojskim. W skład delegacji wchodzili: kierownik projektu – ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM (UPJPII), członkowie zespołu – pani dr hab. Alicja Nowak (prof. UJ w Krakowie), ks. dr hab. Janusz Mieczkowski (UPJPII) oraz koordynator projektu – mgr lic. Viktoriya Semenova (doktorantka UPJPII i UJ). Kierownik projektu wręczył Metropolicie dwie publikacje, będące owocem dwuletniej pracy zespołu badawczego: „Statuty Synodu Zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami” (Kraków 2020) i „Dziedzictwo Synodu Zamojskiego 1720 – 2020. Wyzwania i perspektywy” (Kraków 2021). Arcybiskup Światosław Szewczuk podziękował polskim uczonym za podjęcie cennej inicjatywy badań nad Synodem Zamojskim, który często przedstawiany był w niewłaściwym świetle – do dziś jego ocena budzi wiele kontrowersji, a w praktyce mało znany jest wielu współczesnym grekokatolikom. Metropolita podkreślił interdyscyplinarny, międzywyznaniowy i międzynarodowy charakter grupy badawczej projektu, który pozwoli na nowo odczytać rolę i znaczenie Synodu Zamojskiego dla Kościoła greckokatolickiego w jego historii i współczesności. Metropolita zachęcił również do współpracy z ukraińskimi uczonymi ze Lwowa, którzy od kilku lat realizują projekt „Chrześcijaństwo kijowskie i unijna tradycja”, mający na celu naukowe publikacje źródeł z historii metropolii kijowskiej. Na koniec spotkania J.E. Światosław Szewczuk udzielił uczestnikom spotkania swojego pasterskiego błogosławieństwa i wręczył wszystkim albumowe wydanie „Prześladowani za prawdę” (Переслідувані за правду, Львів 2010), książkę opowiadającą o losach ukraińskich grekokatolików w czasach reżymu komunistycznego.
Opracował: Przemysław Nowakowski CM
Zdjęcia: Viktoriya Semenova
SYNOD ZAMOJSKI 1720. POST SCRIPTUM (sprawozdanie)
W dniu 14 września 2021 roku w zabytkowej Sali Koncertowej Muzeum Zamojskiego w Zamościu miało miejsce spotkanie autorskie i prezentacja książki „Dziedzictwo Synodu Zamojskiego 1720-2020. Wyzwania i perspektywy” pod wspólnym hasłem „SYNOD ZAMOJSKI 1720. POST SCRIPTUM”. Organizatorami spotkania byli wspólnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie i Muzeum Zamojskie w Zamościu.
W spotkaniu uczestniczyli autorzy, redaktorzy i recenzenci publikacji, na którą składa się 20 artykułów opracowanych na podstawie referatów wygłoszonych na dwóch konferencjach poświęconych Synodowi Zamojskiemu z 1720 roku, które odbyły się w Zamościu (17 września 2020 r.) i Krzeszowicach pod Krakowem (18-19 listopada 2020 r.). Publikacja opatrzona została materiałem ilustracyjnym udostępnionym ze zbiorów przez Muzeum Zamojskie w Zamościu. W publikacji wydanej w 2021 roku w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „DIALOG”, nakładem krakowskiego Wydawnictwa AVALON, pod redakcją ks. dr hab. Przemysława Nowakowskiego CM (UPJPII w Krakowie), umieszczono teksty specjalistów z różnych dziedzin (historia, filologia, kulturoznawstwo, prawo, liturgika), reprezentujących ośrodki naukowe trzech krajów – Polski, Białorusi i Ukrainy.
W spotkaniu autorskim i prezentacji książki uczestniczyli recenzenci opublikowanych tekstów: ks. prof. dr hab. Józef Marecki (UPJPII w Krakowie, IPN w Warszawie) i ks. dr hab. Mateusz Potoczny, prof. UO (Uniwersytet Opolski w Opolu) oraz autorzy tekstów: ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM (UPJPII w Krakowie), będący jednocześnie jej redaktorem, dr Jacek Feduszka (Muzeum Zamojskie), dr hab. Jan Stradomski, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), dr hab. Alicja Z. Nowak (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie), ks. dr hab. Janusz Mieczkowski (UPJPII w Krakowie), oraz poprzez transmisję on-line: dr hab. Marzena Kuczyńska, prof. UAM (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu), dr hab. Łukasz Marzec (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) i prof. dr hab. Aleksander Naumow (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Uniwersytet Ca’Foscari w Wenecji/Włochy). Spotkanie w Muzeum Zamojskim, transmitowane on-line na platformie WEBEX, rozpoczął ks. prof. dr hab. Józef Marecki, prowadzący także całe spotkanie, wprowadzając słuchaczy i uczestników spotkania w jego tematykę.
Następnie redaktor wydawnictwa ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM, scharakteryzował zarówno samo wydawnictwo jak i projekt w ramach którego ukazały się zarówno, nowe tłumaczenie z komentarzami Statutów Synodu Zamojskiego 1720 roku (wyd. Kraków 2020), jak i obecne wydawnictwo, „Dziedzictwo Synodu Zamojskiego 1720-2020. Wyzwania i perspektywy” (Kraków 2021).
Następnie w kolejności zgodnej z programem spotkania głos zabierali kolejno autorzy, charakteryzując w skrócie opublikowane teksty, jak też uzupełniając je o swoje refleksje i przemyślenia co do tematyki związanej z Synodem Zamojskim 1720 roku i jego dziedzictwem. Spotkanie autorskie i prezentacja książki dotyczącej dziedzictwa Synodu Zamojskiego w 1720 roku, cieszyły się dużym zainteresowaniem, zarówno publiczności zgromadzonej w Sali Koncertowej Muzeum Zamojskiego, jak i biorących udział w wydarzeniu on-line.
Oprac. dr Jacek Feduszka.
Zdjęcia: Jakub Kouba, Viktoriya Semenova
Odcinek w telewizji TVP3 Lublin, program „Panorama”, o spotkaniu autorskim „Synod Zamojski 1720. Post Scriptum” (od 9:40). (Źródło: https://lublin.tvp.pl):/55861504/dziedzictwo-synodu-zamojskiego
Nagranie wywiadu z Kierownikiem projektu, ks. dr. hab. Przemysławem Nowakowskim CM na Katolickim Radiu Zamość jest dostępne tutaj.
SYNOD ZAMOJSKI 1720. POST SCRIPTUM
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Muzeum Zamojskie w Zamościu
zapraszają na wieczór autorski
SYNOD ZAMOJSKI 1720. POST SCRIPTUM
który odbędzie się 14.09.2021 w godzinach 17.00 – 19.00
w Muzeum Zamojskim w Zamościu, ul. Ormiańska 30
Wydarzenie będzie transmitowane on-line na platformie WEBEX.
188 668 1740
postscriptum
W uroczystej prezentacji nowej książki „Dziedzictwo Synodu Zamojskiego 1720 – 2020. Wyzwania i perspektywy”, Wydawnictwo AVALON, Kraków 2021
jej recenzenci
ks. prof. Józef Marecki (UPJPII w Krakowie, IPN w Warszawie)
ks. dr hab. Mateusz Potoczny, prof. UO (Uniwersytet Opolski w Opolu)
i współautorzy
1. dr hab. Przemysław Nowakowski CM (UPJPII w Krakowie)
2. dr Jacek Feduszka (Muzeum Zamojskie)
3. dr hab. Jan Stradomski, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)
4. dr hab. Marzena Kuczyńska, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
5. dr hab. Alicja Z. Nowak (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)
6. dr hab. Janusz Mieczkowski (UPJPII w Krakowie)
7. dr hab. Leszek Adamowicz, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
8. dr hab. Łukasz Marzec (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)
Spotkanie poprowadzi ks. prof. Józef Marecki (UPJPII w Krakowie, IPN w Warszawie)
Dziedzictwo Synodu Zamojskiego 1720-2020 Wyzwania i perspektywy
Po konferencji, która odbyła się 18-19 listopada 2020 roku w Krakowie, ukazała się publikacja pokonferencyjna.
Synod Zamojski 1720 roku na trwałe wpisał się w kulturowe dziedzictwo Rzeczypospolitej, obejmując dwa wielkie nurty chrześcijaństwa wschodniego i zachodniego, które na jej terenach stworzyły oryginalną syntezę. Siła oddziaływania tego, zwołanego przed trzystu laty, Synodu Kościoła greckokatolickiego, przenikała dalsze jego dzieje na ziemiach polskich, ukraińskich i białoruskich. Synod Zamojski stał się kolejny raz przedmiotem badań historyków, filologów, teologów, prawników i kulturoznawców z trzech krajów, którzy zechcieli podzielić się z nami swoją naukową refleksją. Dzięki nim powstał bogaty zbiór 20 artykułów, będących naukowymi komentarzami dzieła Synodu Zamojskiego, które pozwolą współczesnemu Czytelnikowi lepiej zrozumieć i ocenić to wydarzenie sprzed trzech stuleci. Mamy nadzieję, że na kartach tej książki znajdzie on odpowiedzi na pytania: czym jest dziedzictwo Synodu Zamojskiego, jakie przyniósł wyzwania i jakie otwiera perspektywy na przyszłość. Niniejsza książka jest kontynuacją publikacji „Statuty Synodu Zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami” (Wydawnictwo Avalon, Kraków 2020).
SPIS TREŚCI
Zamiast wstępu
Przemysław Nowakowski CM
Homilia wygłoszona podczas Mszy Świętej z okazji 300-lecia Synodu Zamojskiego…………15
Wprowadzenie…………………………….. 21
Od Unii do Synodu
Олексій Браславець
Київська Митрополія – колиска візантійського обряду на землях Східної Європи…..………………….… 31
Teresa Chynczewska-Hennel
Troska o Unię Brzeską w Rzeczypospolitej XVII wieku w relacjach nuncjuszy Stolicy Apostolskiej………………………………….…43
Jan Stradomski
Polsko-ruska polemika religijna w I Rzeczypospolitej a Synod Zamojski………………………………. 51
Marzanna Kuczyńska
Kazania Hipacego Pocieja w przekładzie Leona Kiszki……………………………………………65
Czas Synodu
Jacek Feduszka
Zamość gospodarzem Synodu Zamojskiego z 1720 roku………………………………….…………..79
Дзяніс Лісейчыкаў
Удзельнікі Замойскага сабору з Вялікага Княства Літоўскага……………………..……………..95
Marek Grzelak
Nowe wydanie dokumentów Synodu Zamojskiego. Osobliwości tekstu oryginalnego i przekładu…………………………………….….111
Ihor Skoczylas
Najnowsze odkrycia historyków lwowskich w badaniach nad Synodem Zamojskim…………………………………119
Synod i Liturgia
Aleksander Naumow
Drukowane służebniki unickie z XVII wieku……………………………………………..133
Janusz Mieczkowski
Wprowadzenie trydenckiej reformy liturgicznej inspiracją dla Synodu Zamojskiego…..…………………………149
Василь Рудейко
Літургійна традиція Української Греко-Католицької Церкви з огляду на постанови Замойського синоду 1720: спроба контекстуалізації…………………………………….………….…. 167
Przemysław Nowakowski CM
Synod Zamojski i problem latynizacji liturgii bizantyjsko-słowiańskiej w Kościele greckokatolickim…………………………….. 181
Realizacja Reform
Роман Островський
Проблема виховання і формації греко-католицького духовенства після Замойського синоду……………………….………………….195
Alicja Zofia Nowak
Formacyjne instrukcje dla kandydatów do stanu duchownego (lista zaleceń i przeciwwskazań) na materiale prac przygotowanych z udziałem Leona Kiszki………………………………………………………………………..….219
Stanisław Nabywaniec
Od Synodu Zamojskiego 1720 do Synodu Przemyskiego 1740 roku. Recepcja Synodu Zamojskiego w eparchii przemyskiej……………………………………………………………………..…..237
Łukasz Marzec
Sześćdziesiąt lat po Synodzie Zamojskim: Andrzeja Zamoyskiego próba kodyfikacji praw Rzeczypospolitej……………………….…………259
Wyzwania i Perspektywy Badawcze
Сяргей Верамееў
Феномен Замойскага сабору 1720 г.: гістарыяграфічныя кантраверсіі………………..269
Mykhailo Zhurba
Polityczno-społeczny kontekst badań Synodu Zamojskiego…………………………………….285
Leszek Adamowicz
Znaczenie Synodu Zamojskiego dla prawa kanonicznego katolickich Kościołów wschodnich………………………………………303
Архім. Сяргей (Гаек), МІС
Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква – 300 год пасля Замойскага сінода…………………..…..309
BIBLIOGRAFIA Dziedzictwa Synodu Zamojskiego I…………………………………… 321
БІБЛІОГРАФІЯ спадщини Замойського синоду II…………………………………..328
Indeks………………………………………………………………………………….……..333
ISBN 978-83-7730-453-2, format B5, oprawa twarda, s. 352, wyd. I, Kraków 2021
Książkę można nabyć w Księgarni UPJPII „Logos” (Kraków, ul.Bracka 17) lub w Wydawnictwie AVALON (link).
SPOTKANIE ORGANIZACYJNE ZESPOŁU BADAWCZEGO PROJEKTU
22 czerwca 2021 roku w Krakowie odbyło się robocze spotkanie zespołu badawczego projektu „Wielokulturowe dziedzictwo Rzeczypospolitej w kształtowaniu europejskiej mentalności Słowian Europy Środkowo-Wschodniej. Interdyscyplinarne badanie wpływów łacińskich na kulturę bizantyjsko-słowiańską inspirowane 300-ną rocznicą Synodu Zamojskiego (1720 – 2020)”. Na spotkaniu zostało przedstawione sprawozdanie z realizacji poszczególnych etapów projektu oraz odbyło się planowanie realizacji następnych jego etapów. Między innymi omówione zostały terminy oraz tryb przeprowadzenia warsztatów na Ukrainie (Lwów, Kijów), Białorusi (Mińsk, Homel), Polsce (Kraków). Został także ustalony program sesji studenckiej w Krakowie w listopadzie/grudniu 2021 roku. spotkanie zostało przeprowadzone w trybie hybrydowym. Członkowie zespołu badawczego z Krakowa wzięli w nim udział bezpośrednio, a pozostali członkowie zespołu (Ukraina, Białoruś) połączyli się przez Internet.
Konferencja naukowa
„Synod Zamojski 1720-2020. In Memoriam” z okazji 300-lecia Synodu Zamojskiego
W dniu 17 września 2020 roku w sali Consulatus Ratusza Zamojskiego miała miejsce konferencja naukowa pt. „Synod Zamojski 1720-2020. In memoriam” z okazji, przypadającego w tym roku 300-lecia zakończenia obrad Synodu Zamojskiego Kościoła unickiego w Zamościu, który obradował od 26 sierpnia do 17 września 1720 roku. Synod ten był jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Kościoła greckokatolickiego ziemiach polskich. Stanowił ważny krok w procesie jednoczenia Kościołów łacińskiego i wschodniego pod zwierzchnictwem papieskim, na obszarze I Rzeczypospolitej.
Obrady konferencji poprzedziła Msza Święta w katedrze zamojskiej, której przewodniczył ordynariusz zamojski bp Marian Rojek, a koncelebrowali: metropolita przemysko-warszawski, zwierzchnik Kościoła Greckokatolickiego w Polsce – abp Eugeniusz Popowicz oraz archimandryta dr Sergiusz Gajek MIC – administrator apostolski grekokatolików na Białorusi.
Konferencja zorganizowana została przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie i Muzeum Zamojskie w Zamościu w ramach programu MNiSW „Dialog”, realizowanego w latach 2019-2021 na Wydziale Teologicznym UPJPII (Katedra Historii Liturgii – Instytut Liturgiczny).
Obrady konferencji, pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Zamościa Andrzeja Wnuka, zrealizowano w trzech sesjach. Zgromadziły one przedstawicieli duchowieństwa greckokatolickiego oraz naukowców reprezentujących najważniejsze ośrodki akademickie, zajmujących się historią Kościoła greckokatolickiego. W obradach sesji pierwszej zaprezentowano: miejsce obrad sprzed 300 lat – Zamość jako gospodarza obrad Synodu Zamojskiego w 1720 roku (dr Jacek Feduszka, Muzeum Zamojskie), zagadnienia związane ze znaczeniem Synodu Zamojskiego dla Kościoła greckokatolickiego na Białorusi w przeszłości i obecnie (archimadryta dr Sergiusz Gajek MIC, Mińsk – Białoruś) oraz znaczenie Synodu Zamojskiego dla Katolickich Kościołów Wschodnich (ks. dr hab. Leszek Adamowicz, prof. KUL Lublin). Sesję pierwszą poprowadził mgr Andrzej Urbański, dyrektor Muzeum Zamojskiego w Zamościu.
Sesję drugą konferencji poświęcono przede wszystkim najnowszemu tłumaczeniu i publikacji postanowień Synodu Zamojskiego. Ks. prof. Stanisław Nabywaniec (Uniwersytet Rzeszowski), przedstawił refleksje nad Synodem Zamojskim i jego znaczeniem z perspektywy trzystu lat od jego zakończenia. Dr hab. Łukasz Marzec (Uniwersytet Jagielloński) skoncentrował się na analizie inspiracji prawnych Synodu Zamojskiego, a ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM, prof. UPJP II (Kraków) omówił problematykę liturgiczną Kościoła greckokatolickiego w świetle postanowień Synodu Zamojskiego. Moderatorem tej części konferencji był ks. prof. dr hab. Józef Marecki (IPN i UPJP II w Krakowie).
W sesji trzeciej, prowadzonej przez ks. dra hab. Przemysława Nowakowskiego CM, miała miejsce dyskusja nad częścią zagadnień poruszonych w czasie konferencji. Odnosiły się one m.in. do kwestii znaczenia Synodu Zamojskiego dla Kościołów Wschodnich na przestrzeni trzech stuleci, wpływu postanowień synodalnych na tradycję obrządków wschodnich i wreszcie dotyczyły zagadnień związanych z najnowszym przekładem postanowień Synodu Zamojskiego. W tej części głos zabrali m.in. greckokatolicki metropolita przemysko-warszawski abp Eugeniusz Popowicz, ordynariusz zamojski bp Marian Rojek oraz autorzy komentarzy: historycznego, prawnego i liturgicznego, do najnowszego wydania Statutów Synodu Zamojskiego: ks. prof. Stanisław Nabywaniec, dr hab. Łukasz Marzec, ks. dr hab. Przemysław Nowakowski CM, prof. UPJP II. W ostatniej części konferencji Piotr Bunar, dyrektor Wydawnictwa „AVALON”, zaprezentował najnowszą publikację Statutów Synodu Zamojskiego 1720 roku, opracowaną pod redakcją naukową ks. dra hab. Przemysława Nowakowskiego CM (Statuty Synodu Zamojskiego 1720 roku. Nowe tłumaczenie z komentarzami, red. Przemysław Nowakowski CM, wyd. „Avalon”, Kraków 2020, 432 s.).
Oprac. Dr Jacek Feduszka (Muzeum Zamojskie).
http://muzeum-zamojskie.pl/14726